Γέρων Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτης-Ἀριζονίτης - Μοναστικὸ καὶ ἱεραποστολικὸ ἱστορικό
Τὰ παρόντα στοιχεῖα, ἐρανισθέντα καὶ συρραφέντα,
ἀπετέλεσαν κειμενικὸ βοήθημα γιὰ τὴν ὁμιλία στὴν ἐτήσια ἐκδήλωση ὁμάδος ἐξωτερικῆς
ἱεραποστολῆς (25-02-2009).
Ποιὸς εἶναι ὁ π. Ἐφραίμ, πρώην ἡγούμενος τῆς Ἱ.Μ. Φιλοθέου; Μποροῦμε νὰ ποῦμε
ὅτι μὲ τὴν παρουσία του στὴ Β. Ἀμερική, ἡ Ἀμερικὴ γνώρισε μιὰ δεύτερη Πεντηκοστή!
Ἔχει ἐπιτελέσει ἕνα κολοσσαῖο πνευματικὸ καὶ ἱεραποστολικὸ ἔργο στὴν Ἀμερική, τὸ
ὁποῖο σὲ καμία μὰ καμία περίπτωση δὲν θὰ εἶχε ἐπιτελεστεῖ ἂν δὲν ἦταν θέλημα Θεοῦ.
Ἔχει ἱδρύσει δεκαοκτὼ (18) μοναστήρια στὴν Ἀμερική! Γιὰ τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ἁγίου
Ἀντωνίου στὴν Ἀριζόνα, μπορεῖτε νὰ ἐπισκεφτεῖτε τὴν ἱστοσελίδα τῆς Μονῆς: http://www.stanthonysmonastery.org/Ἡσυχασμός
Ὁ ὅρος Ἡσυχασμὸς προέρχεται ἀπὸ τὸ ρῆμα ἡσυχάζω (εἶμαι ἥσυχος, ἀναπαύομαι) καὶ τὸ παράγωγό του ἡσυχία. Ἡ «ἡσυχία» ἤδη στὰ ἔργα τῶν ἐκκλησιαστικῶν πατέρων τοῦ 4ου καὶ 5ου αἰ. σήμαινε ἕνα εἶδος προσευχῆς στὸ Θεὸ μὲ πνευματικὴ ἐνδοσκόπηση. Ἡ προσευχὴ αὐτὴ πραγματοποιοῦνταν ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς καὶ διαδόθηκε ἀπὸ σημαντικὰ μοναστικὰ κέντρα ὅπως τὸ Μοναστήρι τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης στὸ Σινᾶ. Ἔτσι, ἡ λέξη «ἡσυχαστὴς» στὰ κείμενα αὐτῆς τῆς ἐποχῆς εἶναι συνώνυμο τοῦ ἐρημίτη μοναχοῦ.Ὁ Ἡσυχασμὸς ὑπῆρξε ἕνας ὅρος συμβατικὸς γιὰ νὰ περιγράψει τὴ μέθοδο αὐτὴ προσευχῆς καὶ διαλογισμοῦ τῶν μοναχῶν ἡ ὁποία σχεδιάστηκε γιὰ νὰ ἐπιτύχει τὴν ἐπικοινωνία μὲ τὸ Θεὸ μέσα ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ ἠρεμία. Ὁ ὅρος χρησιμοποιεῖται ἐπιπλέον γιὰ νὰ περιγράψει ὄχι μόνο αὐτὴν τὴν ψυχοσωματικὴ μέθοδο προσευχῆς ἀλλὰ καὶ μίαν ὁλόκληρη πνευματικὴ «σχολὴ» στὴ βυζαντινὴ κοινωνία, ποὺ ὑποστήριζε ὅτι ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ ἀποκαλυφθεῖ στὸν ἄνθρωπο μὲ μίαν ἄμεση ἐπικοινωνία μαζί του, ὅταν ὁ τελευταῖος τὸν ἀναζητεῖ συνεχῶς μὲ τὴν «προσευχὴ τοῦ νοῦ», ἢ «τῆς καρδιᾶς».
Στὴν Ὕστερη Βυζαντινὴ περίοδο ἡ παραπάνω πίστη ἀπετέλεσε ὄχι μόνο τὴν καρδιὰ μίας πνευματικῆς κίνησης ἀλλὰ καὶ τὸ κύριο σημεῖο διαφωνίας μεταξὺ κοινωνικῶν ὁμάδων. Ἐπίσης, ἐντάχθηκε σ᾿ ἕνα εὐρὺ πλαίσιο πολιτικῶν, θρησκευτικῶν καὶ κοινωνικῶν προστριβῶν ποὺ διαδραματίζονταν τὴν ἴδια περίοδο. Ἔτσι, ὁ ὅρος Ἡσυχασμὸς χρησιμοποιήθηκε ἐπιπρόσθετα γιὰ νὰ γίνεται ἀναφορὰ σ᾿ αὐτὰ τὰ θρησκευτικά, πολιτικὰ καὶ κοινωνικὰ κινήματα τοῦ 14ου καὶ 15ου αἰ. στὸ Βυζάντιο.
Ἡ μαθητεία στὸν μοναχισμό
Δεκαεννέα χρόνων ὁ γέροντας μπῆκε στὴν σπηλιὰ τοῦ Τιμίου Προδρόμου στὶς ἀπόκρημνες πλαγιὲς τοῦ Ἁγίου Ὄρους κι ἔβαλε μετάνοια στὸν γέροντά του, Ἰωσὴφ τὸν Σπηλαιώτη. Ἡ νηστεία τους δὲν εἶχε τέλος, ἡ προσευχή τους ἀσταμάτητη... ὁ γέροντας Ἰωσὴφ τὸ λιγοστὸ φαγητὸ τὸ μοιραζόταν μὲ τὰ ποντίκια τῆς σπηλιᾶς... Ὁ νεαρὸς Ἐφραὶμ ἦταν φιλάσθενος καὶ ταλαιπωρήθηκε πολύ... ἀλλά... γιὰ τὴν ὑπομονή του τὸν ἀντάμειψε πλούσια ὁ καλὸς Θεὸς καὶ ἡ Παναγία Μητέρα Του...Ἀφηγεῖται ὁ ἴδιος: «Δεκαεννέα ἐτῶν ἤμουν, ἐνθυμοῦμαι, ὅταν ἐπῆρα τὸν δρόμο γιὰ τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας μας, τὸ Ἅγιον Ὄρος. Τὸν δρόμο αὐτὸν πρὸς τὸν Μοναχικὸ βίον μοῦ τὸν ὑπέδειξε ἡ ἐνάρετος καὶ φιλομόναχος μητέρα μου, νῦν Μοναχὴ Θεοφανώ(+).
Εἰς τὰ πρῶτα ἔτη τῆς δυστυχίας τῆς Κατοχῆς, ὅταν εἶχα διακόψει χάριν ἐργασίας τὸ Γυμνάσιο, ἦλθε σὲ μίαν ἀπὸ τὶς δύο ἐκκλησίες τῶν Παλαιοημερολογιτῶν εἰς τὸν Βόλο ἕνας ἱερομόναχος Ἁγιορείτης ὡς ἐφημέριος. Αὐτὸς ἦταν καλογέρι τοῦ Γέροντος Ἰωσὴφ τοῦ ἡσυχαστοῦ, καθὼς τὸν ἔλεγε. Αὐτὸς ὁ Ἁγιορείτης ἱερομόναχος στάθηκε δι᾿ ἐμένα ἐκεῖνον τὸν καιρὸν πολύτιμος σύμβουλος καὶ βοηθὸς εἰς τὴν πνευματική μου πορεία. Τὸν ἔκαμα Πνευματικὸν καὶ μὲ τὶς διηγήσεις του καὶ τὶς συμβουλές του εἰς ὀλίγον καιρὸν ἄρχισα νὰ αἰσθάνομαι τὴν καρδίαν μου νὰ ξεμακραίνει ἀπὸ τὸν κόσμον καὶ νὰ προσκολλᾶται πρὸς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Μάλιστα, ὅταν μοῦ μιλοῦσε διὰ τὴν ζωὴν τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ, κάτι ἐφλέγετο μέσα μου, καὶ διάπυρος ἐγένετο ἢ εὐχὴ καὶ ὁ ποδός μου, πότε νὰ τὸν γνωρίσω.
Ὅταν ἦλθε πλέον ἢ ὥρα -Σεπτεμβρίου εἴκοσι ἕξι 1947-ἕνα καραβάκι μᾶς ἔφερνε ἀργὰ-ἀργὰ ἕνα πρωινὸ ἀπὸ τὸν κόσμον πρὸς τὸ ἁγιώνυμο Ὄρος· ὡσὰν νὰ εἰπεῖ κανεὶς ἀπὸ τὴν ὄχθη τὸν πρόσκαιρου πρὸς τὴν ἀντίπερά της αἰωνιότητας. Εἰς τὴν σκάλα τῆς Ἁγίας Ἄννης περίμενε ἕνα σεβάσμιον Γεροντάκι, ὁ Γερο-Ἀρσένιος. -Δὲν εἶσαι σὺ ὁ Γιαννάκης ἀπὸ τὸ Βόλο; μὲ ἐρωτᾶ. -Ναί, τοῦ λέγω, Γέροντα, ἀλλὰ πῶς μὲ ξέρετε; -Ἄ, λέγει, ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ τὸ ξέρει ἀπὸ τὸν Τίμιον Πρόδρομο. Τοῦ ἐμφανίστηκε ἀπόψε καὶ τοῦ εἶπε: Σοῦ φέρνω ἕνα προβατάκι, βάλε το στὴν μάνδρα σου. Ἐγώ, τότε, κόλλησε ἡ σκέψη μου εἰς τὸν Τίμιον Πρόδρομο, τὸν προστάτη μου, εἰς τὸν ὁποίου τὴν ἡμέραν τῆς γεννήσεως γεννήθηκα. Αἰσθανόμουν πολλὴ εὐγνωμοσύνη διὰ τὴν φροντίδα τὸν αὐτήν. - Λοιπόν, Γιαννάκη, πᾶμε, μοῦ λέγει ὁ Γέρο Ἀρσένιος. Πᾶμε, διότι ὁ Γέροντας μᾶς περιμένει. Ἀνηφορίσαμε. Τί αἰσθήματα! Ὅση δύναμιν καὶ ἂν διαθέτη κανεὶς δὲν περιγράφονται. Τὸ βράδυ ἐκεῖνο, μέσα στὸ Ἐκκλησάκι τὸν Τίμιο Πρόδρομο, ποὺ εἶναι λαξευμένο μέσα στὴν σπηλιά, ἔβαλα τὴν μετάνοια τῆς ὑποταγῆς μου. Ἐκεῖ μέσα εἰς τὸ παραμικρὸ ἐκεῖνο φῶς γνώρισε ἢ ψυχή μου μὲ τὸν δικό της τρόπον τὴν φωτεινὴ φυσιογνωμία τοῦ ἁγίου Γέροντός μου.
Ἡγουμενία στὴν Ἱ.Μ. Φιλοθέου Ἁγίου Ὄρους
Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Φιλοθέου εἶναι χτισμένη σὲ καστανόφυτο ὀροπέδιο τῆς ΝΑ πλευρᾶς τῆς χερσονήσου, κοντὰ στὸ ἀρχαῖο Ἀσκληπιεῖο. Ἱδρύθηκε ἀπὸ τὸν ὅσιο Φιλόθεο, σύγχρονο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου περὶ τὸ τέλος τοῦ 10ου αἰῶνος. Κατὰ τὰ πρώιμα χρόνια της τουρκοκρατίας, ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰ., ἡ παρουσία τοῦ ἡγουμένου Διονυσίου, γνωστοῦ ὡς ὁσίου Διονυσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπω, εἶχε ὡς συνέπεια τὴν ἀλλαγὴ τῆς λειτουργίας τῆς μονῆς ἀπὸ τὸ ἰδιόρρυθμο στὸ κοινοβιακὸ σύστημα. Τὸ 18ο αἰώνα στὴ μονὴ ἀσκήθηκε ὁ ἰσαπόστολος τῆς νεότερης ἑλληνικῆς ἱστορίας ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἡ μονὴ σεμνύνεται γιὰ τὴ θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσας καὶ τῆς Παναγίας τῆς Γερόντισσας. Ἡ μονὴ τιμᾶται στὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου καὶ ἀπὸ τὸ 1574 κατέχει τὴ δωδέκατη θέση ἀναμεσα στὰ μοναστικὰ καθιδρύματα. Ἀπὸ τὸ 1973 καὶ ἔκτοτε λειτουργεῖ μἐ τὸ κοινοβιακὸ σύστημα. Σήμερα ἀριθμεῖ περὶ τοὺς ἑξήντα μοναχούς. Ἠ ἀνασυγκρότηση, ποσοτικὴ καὶ ποιοτικὴ τῆς μονῆς ἀπετέλεσε ἐπίτευγμα τῆς ἡγουμενικῆς ἐκεῖ δράσεως τοῦ Γέροντος Ἐφραίμ.Θαῦμα στὴν Ἀμερικὴ διὰ τοῦ Γέροντος Ἐφραίμ
Τὸ 1960 ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης (1927-2001), μεγάλος ἑλληνοαμερικανὸς θεολόγος καὶ μετέπειτα καθηγητὴς τῆς δογματικῆς στὴ θεολογικὴ σχολὴ τοῦ Α.Π.Θ. σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν λόγιο ἁγιορείτη μοναχὸ Θεόκλητο Διονυσιάτη ἔκανε ἔκκληση τὸ Ἅγιο Ὄρος νὰ στείλει μοναχοὺς καὶ νὰ ἱδρυθεῖ ἕνα τουλάχιστον ἢ περισσότερα -ἂν ἦταν δυνατὸν- μοναστήρια στὴν Ἀμερική. Ὁ π. Ἰωάννης ἔλεγε ὅτι χωρὶς μοναχισμὸ καὶ προβολὴ τοῦ ἀσκητικοῦ πνεύματος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ Ὀρθοδοξία στὴν Ἀμερικὴ θὰ ἐκλείψει ἢ θὰ μεταβληθεῖ σὲ κάτι ἄλλο. Θὰ καταντήσει σὰν τὸν παπισμὸ καὶ σὰν τὸν προτεσταντισμό, ποὺ ἔχουν καταργήσει κάθε νηστεία καὶ ἀσχολοῦνται μὲ ὁ,τιδήποτε ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἄσκηση καὶ τὴ νήψη (πρβλ, μοναχοῦ Νικοδήμου Μπιλάλη, Ὅσιος Ἀθανάσιος Ἀθωνίτης, τόμος 1ος, Ἅγιον Ὄρος, Ἀθῆναι 1975 σελ. 274-275).Αὐτὸ ποὺ ζητοῦσε ὁ π. Ἰωάννης τὸ 1960, καὶ δυστυχῶς τὸ Ἅγιον Ὄρος δὲν μπόρεσε νὰ τὸ ἱκανοποιήσει, τὸ πραγματοποίησε ὁ Θεὸς δεκατέσσερα χρόνια μετά, ἥσυχα καὶ χωρὶς τυμπανοκρουσίες καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθεῖ κανείς. Τὸ 1979 φθάνει στὸν Καναδᾶ, γιὰ λόγους ὑγείας, ὁ ἱερομόναχος π. Ἐφραίμ, ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μ. Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πνευματικὸ τέκνο τοῦ ἡσυχαστοῦ Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος ἀνακαίνισε καὶ ἐπάνδρωσε μὲ μοναχούς του, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν μονὴ τοῦ Φιλοθέου καὶ τὶς μονὲς Καρακάλλου, Ξηροποτάμου καὶ Κωνσταμονίτου. Ἦταν γνήσιος ἐκπρόσωπος τῆς παλαιᾶς ἁγιορείτικης παραδόσεως καὶ ὁ ἐκ τῶν κυρίων παραγόντων τῆς ἀναστηλώσεως καὶ ἀνασυγκροτήσεως τοῦ ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ.
Ὁ π. Ἐφραίμ, μόλις ἔφθασε στὸν Καναδᾶ καὶ ἄρχισε τὶς ἐξετάσεις στοὺς γιατροὺς συγχρόνως ἄρχισε νὰ ἐξομολογεῖ νὰ νουθετεῖ νὰ διδάσκει τοὺς ἀποδήμους Ἕλληνες ποὺ βρισκόταν ἐκεῖ. Ἡ ποιμαντική του δράση, κατόπιν προσκλήσεων, ἀπὸ τὸν Καναδὰ ἐξαπλώθηκε στὶς Η.Π.Α. Ἔκτοτε οἱ ἐπισκέψεις συνεχίσθηκαν καὶ ἡ ποιμαντικὴ προσφορὰ τοῦ ὅλο καὶ αὐξανόταν. Τότε σιγὰ-σιγὰ ἄρχισε νὰ καλλιεργεῖται ἡ σκέψη νὰ ἱδρυθεῖ μοναστήρι στὴν Ἀμερική, ὥστε ὁ ἑλληνισμὸς νὰ ἔχει μία μόνιμη βάση ἀνεφοδιασμοῦ. Πράγματι ἄρχισαν ἐνέργειες καὶ ἱδρύθηκαν στὴν ἀρχὴ δύο μοναστήρια, τὸ ἕνα στὸ Μόντρεαλ τοῦ Καναδᾶ καὶ τὸ ἄλλο στὸ Πίτσμπουρκ τῶν Η.Π.Α. Τὸ θεοπρόβλητο αὐτὸ πείραμα εἶχε μεγάλη ἐπιτυχία καὶ συνεχίσθηκε μὲ τὴν ἵδρυση καὶ ἄλλων μοναστηριῶν, μὲ ἀποτέλεσμα σήμερα νὰ ὑπάρχουν 19 μοναστήρια καὶ νὰ δημιουργοῦνται ἄλλα δύο αὐτὴ τὴ στιγμή. Καὶ οἱ προτάσεις καὶ οἱ δωρεὲς γαιῶν -καὶ μάλιστα ἀπὸ ἑτεροδόξους καὶ ἀλλοθρήσκους- συνεχίζονται καὶ ὑπάρχει προοπτικὴ ἱδρύσεως καὶ ἄλλων.
Προσφάτως ὁ π. Ἐφραὶμ δέχθηκε πρόσκληση νὰ ἱδρύσῃ μονὴ καὶ σὲ ἄλλη ἤπειρο. Ἂς εὐχηθοῦμε καὶ ἡ πρόσκληση αὐτὴ νὰ πραγματοποιηθεῖ. Οἱ ἐκτάσεις ποὺ ἐκτείνονται τὰ μοναστήρια αὐτά, εἶναι τεράστιες 400-1500 στρέμματα. Πρόσφατα Ἑβραία δώρισε 2.000 στρέμματα στὸ Νέο Μεξικό, γιὰ νὰ ἱδρυθῇ καινούργιο μοναστήρι. Τὰ μοναστήρια εἶναι καὶ ἀνδρικὰ καὶ γυναικεῖα. Οἱ μοναχοὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα εἶναι ἐλάχιστοι, ἡ πλειονότητα τῶν μοναχῶν ἀποτελεῖται ἀπὸ γηγενεῖς ὀρθοδόξους της Ἀμερικῆς διαφόρων ἐθνοτήτων καὶ ἀπὸ προσηλύτους. Ἔχουν γίνει ὀρθόδοξοι, Μορμόνοι, Μουσουλμάνοι, Ἰνδοί, Ἑβραῖοι, Παπικοί, Προτεστάντες. Ἡ γλώσσα τῶν ἀκολουθιῶν εἶναι ἡ ἑλληνική, δίχως λέξη ἀγγλικά, καθὼς ὅλοι οἱ μοναχοὶ μαθαίνουν τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα καὶ τὴν βυζαντινὴ μουσική.
Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Αντωνίου
(Ἐπιφυλλίδες τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου», ἀρ.φ. 1724, 22-02-2008)Ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔχουν ἔλθει γιὰ κάποιο διάστημα καὶ στὸ Ἅγιο Ὄρος, γιὰ νὰ γνωρίσουν τὴν μοναστικὴ ζωὴ καὶ παράδοση στὴν κοιτίδα της. Τὰ μοναστήρια ὅλα αὐτὰ ἔχουν δημιουργηθεῖ τὰ τελευταῖα δεκαπέντε χρόνια περίπου. Οἱ ὁμογενεῖς ἔχουν ἀγκαλιάσει τὶς μονὲς μὲ μία ἀγάπη ἄνευ προηγουμένου. Πολλοὶ ἐκκλησιάζονται κάθε Κυριακὴ καὶ γιορτὴ καὶ παρακολουθοῦν τὸ δύσκολο τυπικὸ τῶν ἀκολουθιῶν εὐχαρίστως. Τὸ σπουδαιότερο εἶναι ὅτι τὰ μοναστήρια ἄρχισαν νὰ ἐπηρεάζουν καὶ τοὺς ἱερεῖς μας ἐπὶ τὸ παραδοσιακότερον. Τὸ ἐπισκέπτονται συχνά, ἀνανεώνουν τὶς πνευματικές τους δυνάμεις, υἱοθετοῦν ἐκκλησιαστικὲς καὶ παραδοσιακὲς ποιμαντικὲς μεθόδους, ρασοφοροῦν, γίνονται εὐαίσθητοι στὰ δογματικὰ θέματα, καὶ ἀντιδροῦν στὸν συγκριτισμὸ καὶ στὸν οἰκουμενισμό, ποὺ πᾶνε νὰ ἑνώσουν ὅλες τὶς θρησκεῖες ἀσχέτως τῶν τεραστίων καὶ φοβερῶν διαφορῶν ποὺ ὑπάρχουν.
Ὁ π. Ἐφραὶμ ἔχει ὡς βάση του τὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου στὴν Ἀριζόνα, λίγη ὥρα μακριὰ ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα τῆς Ἀριζόνας τὸν Φοίνικα καὶ κοντὰ στὴν πόλη Florence. Τὸ μοναστήρι αὐτὸ ἱδρύθηκε τὸ 1995, μέσα στὴ ἔρημό της Ἀριζόνας, σὲ μία περιοχὴ ποὺ κατοικοῦν κυρίως Μορμόνοι. Οἱ Μορμόνοι εἶναι προτεσταντικὴ παραφυάδα, ποὺ ἱδρύθηκε τὸ ΙΘ´ αἰώνα, δέχεται τὴν πολυγαμία καὶ ὅτι οἱ Ἀμερικανοὶ προέρχονται ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους. Ἔχουν ὡς κέντρο τοὺς τὴν πολιτεία Γιούτα τῶν Η.Π.Α. καὶ ἵδρυσαν τὸ Salt Lake City πρωτεύουσα τῆς Γιούτα.
Γύρω ἀπὸ τὸ μοναστήρι ἀγοράσθηκαν ἄλλα 1200 στρέμματα, ὅπου φυτεύτηκαν ἐλιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, φυστικιὲς Αἰγίνης, ἀμπέλια grape fruits καὶ ἄλλα. Ἡ περιοχὴ ἀπὸ ἔρημος ἔχει μεταβληθεῖ σὲ μία καταπράσινη ὄαση χάρη στὸ νερό, ποὺ βρῆκαν ἄφθονο κάνοντας γεωτρήσεις. Ἐπίσης μεταφυτεύτηκαν δένδρα ποὺ ἤδη ἦταν τεράστια, ὅπως φοίνικες καὶ κάκτοι, ποὺ προσδίδουν μία ἰδιαίτερη ἐξωτικὴ ὀμορφιὰ καὶ χάρη. Παρτέρια πλακόστρωτα, κρυφὸς φωτισμὸς τὴ νύκτα, συντριβάνια, ὁμοιώματα ζώων μέσα στοὺς κήπους, συμπληρώνουν τὴν παραδεισένια ὀμορφιά.
Τὰ πρῶτα κτίρια τοῦ μοναστηριοῦ ἦταν 4 τροχόσπιτα τῶν 24 τετραγωνικῶν μέτρων περίπου, τὰ ὁποῖα ἔχουν μετατραπεῖ σὲ κτήρια, ἐνῶ κτίσθηκαν πλῆθος ἄλλα σὲ μόνιμες βάσεις. Ἐκτὸς τῆς κεντρικῆς ἐκκλησίας τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου (ἀφιερωμένη καὶ στὸν ἅγιο Νεκτάριο), ἔχει ἄλλες πέντε ἐκκλησίες καὶ μία ὑπὸ ἵδρυση σὲ ἕνα γειτονικὸ βουναλάκι. Αὐτὲς εἶναι τοῦ ἁγίου Δημητρίου, τοῦ ἁγίου Γεωργίου, τοῦ ἁγίου Νικολάου, τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου μέσα στὸ καμπαναριὸ τῆς μονῆς, καὶ τοῦ προφήτου Ἠλία ποὺ κτίζεται τώρα. Οἱ ρυθμοὶ τῶν ναῶν εἶναι διάφοροι καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τῆς ὀρθοδοξίας καταλλήλως προσαρμοσμένα στὸ ἀμερικανικὸ περιβάλλον. Τὸ μοναστήρι ἐκτείνεται σὲ μία ἔκταση 432 στρεμμάτων περίπου, ἔχει ἑπτὰ ξενῶνες καὶ μπορεῖ νὰ φιλοξενήσει 500 ἄτομα. Ὁ ἀριθμὸς ἐπισκεπτῶν εἶναι τεράστιος.
Τὸ μοναστήρι ἔρχεται δεύτερο σὲ ἐπισκέψεις στὴν Πολιτεία Ἀριζόνα μετὰ τὸ Γκρὰντ Κάνυον, τὸ μεγάλο φαράγγι ποὺ κυλάει ὁ ποταμὸς Κολοράντο, καὶ εἶναι ὁρατὸ λόγω τοῦ μεγέθους του ἀπὸ τὴ σελήνη διὰ γυμνοῦ ὀφθαλμοῦ. Τὸ Γκρὰντ Κάνυον ἔχει μῆκος 450 χιλιόμετρα, πλάτος στὸ φαρδύτερο σημεῖο 30 χιλιόμετρα καὶ στὸ στενότερο σημεῖο 6,5 χιλιόμετρα, βάθος δὲ 1600 μέτρα. Τὸ Γκρὰντ Κάνυον εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ θαύματα τοῦ φυσικοῦ κόσμου γι᾿ αὐτὸ εἶναι ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἀξιοθέατά της Ἀμερικῆς. Καταλαβαίνουμε τώρα τί σημαίνει, νὰ ἔρχεται τὸ μοναστήρι τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου δεύτερο στὶς ἐπισκέψεις μετὰ τὸ Γκρὰντ Κάνυον.
Ἡ φιλοξενία παρέχεται δωρεὰν κατὰ τὸ ἁγιορείτικο πρότυπο, καὶ εἶναι ἀβραμιαία. Τράπεζα παρέχεται τὸ πρωὶ μετὰ τὴν ἀκολουθία καὶ τὸ ἀπόγευμα μετὰ τὸν ἑσπερινό. Οἱ προσκυνητὲς ἄνδρες καὶ γυναῖκες συντρώγουν μετὰ τῶν μοναχῶν, ἀκούγοντας τὸ ἀνάγνωσμα ἀπὸ πατερικὰ κείμενα ὅπως συνηθίζεται στὶς ὀργανωμένες μονές. Στοὺς ξενῶνες ὑπάρχουν φροῦτα, ἀναψυκτικά, γλυκά, ξηροὶ καρποί, καφές, τσάϊ, ποὺ προσφέρονται ἐλεύθερα.
Τὸ μοναστήρι ἐκτὸς ἀπὸ τὴν φιλοξενία παρέχει καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο. Ἔχει συσσίτια γιὰ φτωχοὺς καὶ προσφέρει βοήθεια σὲ ὅποιον τοῦ ζητήσει. Στὸ Tucson, μία κοντινὴ πόλη νοτιώτερα τοῦ μοναστηριοῦ, δημιουργεῖται ἵδρυμα γιὰ φτωχιὲς καὶ ἐγκαταλειμμένες γυναῖκες. Συνεπῶς στὴ μονὴ ἡσυχασμός, ἱεραποστολή, φιλοξενία καὶ φιλανθρωπία συνυπάρχουν σὲ μία ἁρμονικὴ σύνδεση.
Οἱ ἀκολουθίες γίνονται κατὰ τὸ ἁγιορείτικο τυπικό, ἐλαφρὰ προσαρμοσμένο γιὰ τὶς συνθῆκες τῆς Ἀμερικῆς. Καθημερινὰ προσεύχονται 2-6 τὸ βράδυ καὶ ὅταν ἔχει ὁλονυκτία ἀπὸ τὶς 12 τὰ μεσάνυκτα μέχρι 6.30 τὸ πρωΐ. Τὸ ἀπόγευμα τελεῖται ἡ Θ´ ὥρα, ὁ Ἑσπερινὸς καὶ τὸ Ἀπόδειπνο μὲ τοὺς Χαιρετισμούς. Οἱ μοναχοὶ εἶναι γύρω στοὺς 35 καὶ ἡγούμενος εἶναι ὁ ἁγιορείτης ἱερομόναχος Παΐσιος ποὺ εἶχε ἔρθει στὴν ἀρχὴ μὲ πέντε ἄλλους μοναχοὺς ἀπὸ τὸ Ὄρος γιὰ νὰ τὸ ἐπανδρώσουν.
Ὁ π. Ἐφραὶμ δὲν ἔχει διοικητικὰ καθήκοντα ἀλλὰ εἶναι ὁ Γέροντας τῶν ἱερῶν μονῶν, τόσο στὴν Ἀμερικὴ ὅσο καὶ ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα. Εἶναι ἀπὸ τοὺς χαρισματούχους ἐκείνους κληρικούς, ποὺ συγκεντρώνουν πλῆθος κόσμου γιὰ ἐξομολόγηση, νουθεσία, καὶ πνευματικὴ καθοδήγηση. Ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ἔρχονται γιὰ νὰ ἐξομολογηθοῦν. Καὶ παρατηρεῖται τὸ ἀντίστροφο φαινόμενο ἀπ᾿ ὅτι ἴσχυε μέχρι τώρα, νὰ ἔρχονται δηλαδὴ ἀπὸ τὴν Ἀμερικὴ γιὰ ἐξομολόγηση καὶ καθοδήγηση στὴν Ἑλλάδα καὶ μάλιστα στὸ Ἅγιον Ὄρος. Τώρα οἱ ὅροι ἀντιστράφηκαν καὶ θὰ πρέπει νὰ προσέξουμε μήπως ἐφησυχάζοντες γιὰ τὴν πνευματικότητά μας, σὲ λίγο ἀναγκασθοῦμε νὰ προστρέχουμε στὸ ἐξωτερικὸ γιὰ πνευματικὴ βοήθεια.
Μιὰ διήγηση γιὰ τὶς μεγάλες ἀλλαγές
Ὁ π. Ἀντώνιος Μοσχονᾶς, συνταξιοῦχος ἐφημέριος στὸ Tucson, ἀπὸ τοὺς βασικοὺς συνεργάτες καὶ συμπαραστάτες τοῦ Γέροντα Ἐφραὶμ στὴν περιοχή, ἀναφέρει ὅτι: «ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἀρχιερεῖς στὴν Ἀμερικὴ γιὰ 70 χρόνια περίπου προσπαθούσαμε νὰ φέρουμε τὸν κόσμο στὶς ἐκκλησίες κάνοντας φεστιβάλ. Δηλαδὴ διοργανώναμε γιορτὲς καὶ πανηγύρια καὶ προσφέραμε ποτά, φαγητά, χαρά, διασκέδαση καὶ ἄλλα παρόμοια. Εἴχαμε ξεχάσει τὴν προσευχὴ τὸ κομποσχοίνι, τὴν ἐξομολόγηση τὴ νηστεία, τὴν ἄσκηση, τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Τὸ σπουδαιότερο, δὲν ἀφήναμε νὰ δημιουργηθοῦν μοναστικὰ κέντρα. Τὰ θεωρούσαμε ὅτι δὲν χρειάζονται καὶ ὅτι δὲν ἔχουν νὰ προσφέρουν τίποτα στὴν Ἐκκλησία μας.Καὶ ἦρθε ἕνα μικροσκοπικὸ ἀνθρωπάκι χωρὶς κοσμικὲς σπουδές, χωρὶς πτυχία θεολογίας, χωρὶς νὰ ἔχει ρηξικέλευθες καὶ καινοτόμους ἰδέες, ὅπως πιστεύαμε ὅτι ἔχουμε ἐμεῖς καὶ μᾶς θύμισε τὴν παράδοσή μας. Δὲν πούλησε σουβλάκια, γύρο, μουσακᾶ, μπακλαβάδες καὶ τὰ ἄλλα φαγητὰ τῆς ἑλληνικῆς κουζίνας, ἀλλὰ πούλησε, ἢ μᾶλλον προσέφερε δωρεάν, τὸν ξεχασμένο Χριστὸ τῆς Ὀρθοδοξίας. Δὲν κάλεσε σὲ χοροὺς καὶ διασκεδάσεις, ἀλλὰ σὲ ἀγρυπνίες καὶ νηστεῖες.
Καὶ ὁ κόσμος, φωτισμένος ἀπὸ τὸ Θεό, τὸν πλαισίωσε καὶ τὸν περιτριγύρισε καὶ τὸν ἐνίσχυσε. Ἡ κοσμοσυρροὴ ποὺ παρατηρεῖται εἶναι ἄνευ προηγουμένου. Ἡ Ἀμερικὴ ποὺ προσπαθοῦσε νὰ ξεφύγει ἀπὸ τὴν καταναλωτικὴ κοινωνία, τὴν ἀφθονία καὶ τὸν κόρο τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, μὲ κινήματα ὅπως τῶν hippies καὶ τὴ στροφὴ πρὸς τὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες, ἄρχισε νὰ ἀνακαλύπτει τὸν γνήσιο καὶ ἀρχέγονο χριστιανισμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας μας.
Ὁ π. Ἐφραὶμ ἦρθε καὶ ἔκανε μία μεγάλη σκάλα ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό. Μᾶς ἔδωσε τὴν δυνατότητα ἐδῶ στὴν Ἀμερικὴ ν᾿ ἀνεβαίνουμε πάνω στὸν οὐρανὸ μὲ τὰ μέσα τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως. Τὸ μοναστήρι, τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου ἐδῶ στὴν Ἀριζόνα, κτίσθηκε μὲ σημεῖα ποὺ ἔδειξε ὁ Θεός. Ὅταν ἦρθε ὁ Γέροντας στὴν περιοχή μας καὶ ἔψαχνε γιὰ μέρος ποὺ θὰ ἔκτιζε τὴ νέα μονή, ἐνῶ προσπαθοῦσε νὰ πάει ἀλλοῦ, ἔχασε τὸ δρόμο του καὶ ἦρθε ἐδῶ. Ἔμεινε κατενθουσιασμένος. Ἀμέσως πήγαμε σὲ κτηματομεσίτη τῆς περιοχῆς γιὰ νὰ δοῦμε τί μπορούσαμε νὰ ἀγοράσουμε. Ὅταν φθάσαμε στὸ μέρος ποὺ κτίσθηκε τὸ μοναστήρι ἀργότερα, ἐνῶ μιλούσαμε μὲ τὸν κτηματομεσίτη, ἀκούσαμε νὰ χτυπᾶνε καμπάνες ὅπως χτυπᾶνε οἱ καμπάνες τῆς Φιλοθέου. Ὁ Γέροντας εἶπε τότε: «ἐδῶ θὰ τὸ κτίσουμε». Τὸ εἶπα στὸν ἀείμνηστο Ἀντώνιο, ἐπίσκοπο τοῦ Σὰν Φρανσίσκο, στὸν ὁποῖο ὑπαγόμαστε καὶ κεῖνος εἶπε μέσα του «Κεφαλλονίτικη φάρσα», διότι εἶμαι ἀπὸ τὴν Κεφαλλονιά.
Μετὰ δύο χρόνια ὅμως, ἐνῶ πηγαίναμε στὸ μοναστήρι καὶ σταματήσαμε λίγο πρὶν φθάσουμε νὰ φορέσουμε τὰ ράσα μας, γιατὶ φορούσαμε λαϊκὰ ροῦχα ὅπως συνηθίζουμε ἐδῶ στὴν Ἀμερική, ἄκουσε τὶς καμπάνες καὶ ὁ δεσπότης. Εἶχε δώσει ἐντολὴ στὸν ἡγούμενο νὰ μὴν κάνουν ἐπίσημη ὑποδοχή, γι᾿ αὐτὸ ὅταν φθάσαμε τὸν μάλωσε. Ἐκεῖνος ὅμως ἀπάντησε ὅτι δὲν χτύπησαν τὶς καμπάνες καὶ ὅτι οἱ πατέρες εἶναι στὰ κελλιά. Τότε ὁ δεσπότης κατάλαβε τί συνέβη καὶ μοῦ ἐξομολογήθηκε τί εἶχε σκεφθεῖ ὅταν τοῦ ἀνακοίνωσα τί εἶχε συμβεῖ σέ μας. Ὁ ἐπίσκοπος Ἀντώνιος ὅταν γνώρισε τὸν π. Ἐφραὶμ καὶ τὸ ἔργο του, μοῦ εἶπε: «ὁ Ἐφραὶμ θὰ γεμίσει τὴν Ἀμερικὴ μὲ μοναστήρια. Πόσο τυχεροὶ εἴμαστε, ποὺ ἔχουμε γνωρίσει καὶ περπατᾶμε καὶ μιλᾶμε καὶ εὐλογούμεθα ἀπὸ ἕνα ζωντανὸ ἅγιο».
Ἂς εὐχηθοῦμε τὸ «Γκρὰντ Κάνυον» τῆς Ὀρθοδοξίας μας, τὰ Ὀρθόδοξα μοναστήρια τῆς Ἀμερικῆς, νὰ πολλαπλασιασθοῦν ἀριθμητικὰ καὶ νὰ προοδεύουν συνεχῶς ποιοτικά. Δὲν ξέρουμε ποιὲς εἶναι οἱ βουλὲς τοῦ Κυρίου μας.
«Μπορεῖ στὸ μέλλον ἡ Ἀμερικὴ νὰ γίνει μία νέα Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία»
(πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης, καθηγητὴς θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.).
Μαρτυρίες προσκυνητῶν
- Ὁ γέροντας Ἐφραὶμ ἔχει συκοφαντηθεῖ ὅσο λίγοι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας στὶς μέρες μας καὶ μάλιστα ἀπὸ ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἀκριβῶς ὁ ἅγιος Νεκτάριος καὶ ἀκόμη χειρότερα. Πέρυσι (2007) μόλις μεγάλο κανάλι ἀμερικανικὸ ἔκανε συκοφαντικὸ καὶ στημένο ρεπορτὰζ μὲ ἀνυπόστατες κατηγορίες γιὰ τὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου, ὑποκινημένο ἀπὸ μοχθηροὺς ἀνθρώπους. Βέβαια, ἀμέσως μετὰ ὁ τηλεοπτικὸς σταθμὸς παρέλαβε ἑκατοντάδες μηνύματα διαμαρτυρίας, ἀλλὰ δὲν θεώρησαν πρέπον νὰ ζητήσουν συγγνώμη γιὰ ὅλη αὐτὴ τὴν ἀθλιότητα. Ἐν τούτοις, ὅλον αὐτὸ τὸν σταυρὸ ὁ Γέροντας τὸν σηκώνει μὲ ἀνεξικακία, χωρὶς ποτὲ νὰ κατηγορεῖ τοὺς ὑβριστὲς καὶ συκοφάντες του (ποὺ ἔχουν πάρα-πάρα πολλὰ στὴν καμπούρα τους, ἅμα τὸ σκαλίσει κανείς, ἀλλὰ ἂς μὴν πῶ τίποτα παραπάνω....). Καὶ γνωρίζω ὅτι ὅταν σὲ ἐξομολόγηση πήγαιναν ἄνθρωποι καὶ ἄρχιζαν νὰ ψέγουν τὸν ἐπίσκοπο (ἀκόμη καὶ ἂν ὁ ἐπίσκοπος αὐτὸς δὲν ἦταν φιλικὰ διακείμενος πρὸς τὸν Γέροντα), αὐτὸς τοὺς ἔκοβε τὴν κουβέντα μὲ τὸ μαχαίρι! Ἐδῶ φαίνεται ὅτι ὁ Γέροντας εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ.
- Πάντως ἐγὼ στὸ μοναστήρι τῆς Ἀριζόνας τοὺς εἶδα τουλάχιστον τοὺς δόκιμους, βιαστὲς τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Ὅλο τὴν εὐχὴ λέγανε, ἄλλοι φωναχτά, ἄλλοι ψιθυριστά. Τὴν προτελευταία μέρα, θυμᾶμαι στὸ τέλος περίπου τῆς Θείας Λειτουργίας, ἦταν ἕνας δόκιμος (μᾶλλον) πεσμένος κάτω πρὶν τὴν ἐξώπορτα τῆς ἐκκλησίας καὶ ἔλεγε συνέχεια, καὶ ὅταν βγαίναμε (ὅσο θυμᾶμαι): «Πατέρες καὶ ἀδελφοί, συγχωρῆστε με γιατὶ δὲν σηκώνομαι ἀπὸ τὴν ἀκηδία μου». Εἰλικρινὰ νόμισα ὅτι ἤμουν τὴν ἐποχὴ τῆς Κλίμακος τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου.
- Ἔχω γνωρίσει τὸ Γέροντα μέσω ἑνὸς πνευματικοπαιδιοῦ του, τοῦ ἱερομονάχου π.Ἀλεξίου. Τὸ ἄρθρο σας ἐπιβεβαιώνει γιὰ μία ἀκόμα φορὰ τὸ ὅτι γιὰ νὰ γίνει κάποιος ἅγιος πρέπει νὰ περάσει «διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου», νὰ ἀγωνισθεῖ, νὰ σταθεῖ ὄρθιος καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ καὶ νὰ στηρίξει καὶ ἑκατοντάδες συνανθρώπων του. Αὐτὴ εἶναι ἡ οὐσία τῶν ἁγίων μας καὶ τῶν γεροντάδων μας καὶ ἰδιαίτερα τοῦ Γέροντα Ἐφραὶμ καὶ μακάρι νὰ μὲ ἀξιώσει ὁ Κύριος νὰ τὸν γνωρίσω καὶ αὐτόν, ὅπως μὲ ἀξίωσε νὰ γνωρίσω καὶ δύο ἄλλα ξεχωριστὰ «παιδιά» Του, τὸν Γέροντα Παΐσιο καὶ τὸν Γέροντα Πορφύριο.
Μακάρι ὁ Θεὸς νὰ δίνει μακροημέρευση στὸν γέροντα Ἐφραίμ, γιατὶ ἔχει βοηθήσει καὶ βοηθᾶ πάμπολλες ψυχές, νὰ τοῦ δίνει δύναμη καὶ ὑπομονή, νὰ στερεώνει τὰ μοναστήρια ποὺ ἵδρυσε μὲ τόσο μόχθο καὶ νὰ δυναμώνει τὴν Ὀρθοδοξία στὸν Νέο Κόσμο, σὲ ὅλες τὶς κανονικὲς Ὀρθόδοξες δικαιοδοσίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου