Θεολογικό Τριήμερο στήν Μακεδονία (Βέροια - Ἔδεσσα)

Τό τριήμερο Σάββατο 8 μέ Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2018, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ἐπισκέφθηκε τήν Βέροια καί τήν Ἔδεσσα τῆς Μακεδονίας κατόπιν προσκλήσεως τῶν οἰκείων Ποιμεναρχῶν Μητροπολιτῶν Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας κ. Παντελεήμονος καί Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ, προκειμένου νά κάνη μιά σειρά ὁμιλιῶν.

Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα «Παιδεία: παρόν και μέλλον» στήν Βέροια

Τό Σάββατο 8 Δεκεμβρίου στίς 11:00 π.μ. στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Ἀντωνίου πολιούχου Βεροίας πραγματοποιήθηκε ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἡ ἡμερίδα «Παιδεία: παρόν και μέλλον», τήν ὁποία συνδιοργάνωσαν ἡ Ἕνωση Θεολόγων Νομοῦ Ἠμαθίας, τό Σωματεῖο «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη» καί ἡ Κίνηση Γονέων καί Κηδεμόνων Ἠμαθίας. Ἀπηύθυναν χαιρετισμό ὁ οἰκεῖος Ποιμενάρχης Σεβ. Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, καί οἱ ἐκπρόσωποι τῶν διοργανωτῶν κ. Εὐθύμιος Χωματᾶς καί κ. Ἰωάννης Κοτσάμπασης.

Εἰσηγήσεις ἔκαναν ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, ὁ Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Ἡρακλῆς Ρεράκης καί ὁ Ἐκπαιδευτικός κ. Δημήτριος Νατσιός, ἐνῶ προήδρευσε ὁ Καθηγητής Παιδαγωγικῆς Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων κ. Ἰωάννης Φύκαρης.

Ἀκολούθησε συζήτηση κατά τήν ὁποία οἱ εἰσηγητές ἀπάντησαν στά ἐρωτήματα καί τίς ἀγωνίες τῶν ἀκροατῶν.

Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος στήν εἰσήγησή του μέ θέμα «Ὁ συγκρητισμός στό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν» ἀνέφερε τά ἑξῆς:

Στήν ἐποχή μας ἐπικρατοῦν τρία θρησκειολογικά καί θεολογικά ρεύματα. Τό πρῶτον εἶναι ἡ «ἀποκλειστικότητα», ὅτι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεανθρώπου εἶναι μοναδική, δόθηκε στούς Ἀποστόλους καί διαφυλάσσεται στήν Ἐκκλησία, τό δεύτερο ἡ «ἐμπεριεκτικότητα», ὅτι ὁ Χριστός εἶναι μοναδικός, ἀλλά ἡ σωτηριώδης ἐνέργειά Του εἶναι καί ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, καί τό τρίτο ὁ «πλουραλισμός», ὅτι ὑπάρχει δυνατότητα πολλῶν ἀποκαλύψεων τοῦ Θεοῦ, σέ ὅλες τίς θρησκεῖες.

Ὁ συνδυασμός μεταξύ τῆς «ἐμπεριεκτικότητας» καί τοῦ «πλουραλισμοῦ» ἐκφράζεται ἀπό τόν συγκρητισμό, πού εἶναι ἡ συνένωση πολλῶν ἀκόμη καί ἀντιθέτων ἰδεολογικῶν, φιλοσοφικῶν καί θρησκευτικῶν δοξασιῶν. Αὐτό μπορεῖ νά ἀποδοθῆ μέ τόν ὅρο σχετικισμός, ὅτι ὅλα εἶναι σχετικά, καί μέ τόν σκεπτικισμό πού ξεκινᾶ ἀπό τήν ἄποψη ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι ἀνέφικτη καί ἡ γνώση εἶναι ἀδύνατη, γι' αὐτό ὁ ἄνθρωπος πάνοτε διακατέχεται ἀπό τήν ἀμφιβολία. Ἔτσι ἀμφισβητεῖται ὅτι κάποιος ἔχει τήν ἀλήθεια, καί ὑποστηρίζεται ὅτι ψήγματα τῆς ἀλήθειας ὑπάρχουν παντοῦ.

Ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα τοῦ θεολογικοῦ συγκρητισμοῦ παρατηρεῖται στίς ἀπόψεις τοῦ Ὀλιβιέρ Κλεμάν, ὁ ὁποῖος ἐπηρέασε πολλούς συγχρόνους θεολόγους. Ὁ Κλεμάν ὑποστήριζε ὅτι ὅποιος δέχεται ὅτι κατέχει τήν ἀλήθεια, εἶναι φανατικός, καί ὅτι σήμερα πρέπει νά εἴμαστε ἀνοικτοί σέ ὅλα καί μάλιστα μποροῦν νά βρεθοῦν κοινά σημεῖα μεταξύ τῶν ὀρθοδόξων καί ἄλλων Χριστιανῶν, καί μεταξύ Χριστιανισμοῦ καί ἄλλων Θρησκειῶν, ὅπως τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, τοῦ Ἰσλαμισμοῦ καί τοῦ Ἰνδουϊσμοῦ-Βουδισμοῦ.

Τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν στά θρησκευτικά γιά τά Σχολεῖα διαποτίζεται ἀπό αὐτές τίς ἀπόψεις. Καί τά ἀποσπάσματα πού χρησιμοποιοῦνται προέρχονται ἀπό συγχρόνους θεολόγους πού ἐκφράζουν αὐτό τό «σύγχρονο» πνεῦμα μέ τούς λεγομένους ἀνοικτούς ὁρίζοντες σκέψεως, τήν «ἐμπεριεκτικότητα» καί τόν «πλουραλισμό», καί κατηγοροῦν τήν παράδοση καί τήν «ἀποκλειστικότητα». Στό σημεῖο αὐτό βρίσκεται ἡ οὐσία τοῦ προβλήματος τοῦ Νέου Προγράμματος Σπουδῶν στά Θρησκευτικά.

Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος ὑπογράμμισε καί τήν ἀγωνία καί τόν ἀγώνα τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχου κ. Παντελεήμονος νά ἐνημερώση καί νά καθοδηγήση τό Ποίμνιό του γιά τό σοβαρό θέμα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν στά Σχολεῖα.

Σειρά ὁμιλιῶν στήν Ἔδεσσα

Στήν Ἔδεσσα ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος ἔκανε τέσσερεις ὁμιλίες.

Στήν Σύναξη τῶν Νέων

Τό βράδυ τοῦ Σαββάτου μίλησε στήν ἑβδομαδιαία Σύναξη Νέων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, παρόντος τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχη καί Κληρικῶν τῆς Μητροπόλεως.

Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Ἱερόθεος ἀνέπτυξε τό πρωτότυπο θέμα πῶς μπορεῖ μιά φυλακή νά μετατραπῆ σέ μιά Μονή, γενικά σέ χῶρο ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

Ἡ ἀνάπτυξη τοῦ θέματος ἀπό τόν Σεβασμιώτατο ἦταν «ἐποπτική», ἄμεση, ἀφοῦ ἔγινε διά τῆς ἀναγνώσεως τῆς ἀλληλογραφίας του μέ μιά ὀρθόδοξη ἱεραποστολική ὁμάδα πού ἐργάζεται σέ φυλακές ὑψίστης ἀσφαλείας στήν Ἀμερική, πού διοργανώθηκαν σέ μιά μοναχική κοινότητα πού προσεύχεται, ζῆ μυστηριακή ζωή καί διαβάζει τά βιβλία τοῦ Σεβασμιωτάτου, καί τῆς ἀλληλογραφίας του μέ ἕναν καταδικασμένο σέ θάνατο πού περιμένει τήν ἡμέρα τῆς ἐκτελέσεώς του ἐπίσης στήν Ἀμερική, καί ὁ ὁποῖος ζητᾶ ἀπό τόν Σεβασμιώτατο νά τόν βοηθήση νά μετανοήση καί νά ἀποκτήση προσευχή στήν καρδιά, ὥστε ὅταν ἐκτελεστῆ, νά συναντήση τόν Χριστό.

Ὁ Σεβασμιώτατος ὑπογράμμισε κυρίως τίς ἀναζητήσεις τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν, πού βρίσκουν ἀπάντηση στήν νηπτική πατερική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

Οἱ ἐπιστολές πού ἀνέγνωσε ὁ Σεβασμιώτατος, ἀποτελοῦν μέρος τῶν πολλῶν ἐπιστολῶν πού λαμβάνει ἀπό ὅλο τόν κόσμο, λόγῳ τῆς κυκλοφορίας τῶν βιβλίων του σέ πολλές ξένες γλῶσσες.

Στήν Ἀρχιερατική θεία Λειτουργία στόν Καθεδρικό Ναό τῆς Ἁγίας Σκέπης

Τήν Κυριακή 9 Δεκεμβρίου, μνήμη τῆς Ἁγίας Ἄννης μητρός τῆς Θεοτόκου καί τῆς Προφήτιδος Ἄννης μητρός τοῦ Προφήτου Σαμουήλ, ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος λειτούργησε στόν καθεδρικό Ναό τῆς Ἁγίας Σκέπης.

Στό κήρυγμά του πρόβαλε ὡς πρότυπα μητέρων τίς ἑορτάζουσες Ἁγίες, οἱ ὁποῖες ὄχι μόνον συνέβαλαν στήν μετάδοση τῆς βιολογικῆς ζωῆς ἀλλά κυρίως καί στήν μετάδοση τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, τῆς πίστεως καί τῆς παραδόσεως μέσῳ τοῦ προσωπικοῦ ἁγιασμοῦ τους, τῆς μητρικῆς γλώσσας καί τῶν προσευχῶν τους.

Ἑσπερινή ὁμιλία στόν Καθεδρικό Ναό

Κατά τίς καθιερωμένες ἑσπερινές ὁμιλίες στόν Καθεδρικό Ναό τῆς Ἐδέσσης, ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος ἀνέπτυξε τό θέμα «Ἡ θεολογική καταιγίδα στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ».

Ἀνέφερε εἰσαγωγικά ὁρισμένα στοιχεῖα γιά τόν Ἰώβ, γιά τίς ἀπόψεις πού διατυπώθηκαν γιά τόν συγγραφέα τοῦ βιβλίου, γιά τήν διάρθρωση τοῦ περιεχομένου του σέ ἑνότητες, γιά τά σημαντικά θέματα πού διαπραγραμματεύεται καί γιά τά σημαντικότερα μηνύματα πού μεταδίδει.

Στήν συνέχεια παρουσίασε τά τέσσερα εἴδη θεολογίας πού ἐκφράσθηκαν κατά τήν συνταρακτιική συζήτηση τοῦ Ἰώβ μέ τούς τρεῖς φίλους του βασιλεῖς, τόν Ἐλιούζ, καί τελικά ἀπό τήν Ἄσαρκο Θεό Λόγο, ὁ Ὁποῖος καί λύνει τά δραματικά ἐρωτήματα τῶν συνομιλητῶν. Οἱ θεολογίες αὐτές εἶναι ἡ θεολογία τοῦ πόνου τοῦ Ἰώβ, ἡ διανοητική θεολογία τῶν τριῶν φίλων, ἡ ἐλεγκτική θεολογία τοῦ Ἐλιούζ καί τελικά ἡ ἀποκαλυπτική θεολογία μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ Θεοῦ, πού ἔδωσε τήν λύση τοῦ προβλήματος πού ἀντιμετώπιζε ὁ Ἰώβ.

Ὁ Σεβασμιώτατος κατέληξε ὅτι ἡ ἱστορία τοῦ Ἰώβ εἶναι πολύ δυνατή, ἀλλά παρόμοιες ἱστορίες πόνου περνᾶμε ὅλοι μας στήν ζωή μας, σέ μικρότερο βαθμό, καί πρέπει  νά ἔχουμε ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

Παρότρυνε δέ τούς ἀκροατές νά διαβάσουν μέ προσοχή τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ.

Στήν Ἱερατική Σύναξη τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας

Τήν Δευτέρα τό πρωί πραγματοποιήθηκε ἡ 8η Ἱερατική Σύναξη τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως στό Πνευματικό Κέντρο της. Προσκεκλημένος ὁμιλητής ἦταν ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τό θέμα: «Τά δύο ἄκρα τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας».

Ὁ Σεβασμιώτατος τόνισε ὅτι στήν ἐποχή μας ἀκούγονται πολλά εἴδη θεολογιῶν πού ἀπομακρύνονται ἀπό τήν Ὀρθόδοξη θεολογία, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπό τούς Προφήτας, Ἀποστόλους καί Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας καί ὅπως διατυπώθηκε στίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων. Γι' αὐτό χρειάζετα νά γνωρίζουμε καλύτερα τήν ὀρθόδοξη θεολογία, ὤστε ἔτσι ἐξασκεῖται ἡ ὀρθόδοξη ποιμαντική.

Εἶναι πολύ σπουδαῖο νά δοῦμε τά δύο σημαντικά ἄκρα τῆς ὀρθόδοξης  θεολογίας.

Τό πρῶτο ἀναφέρεται στήν φυσική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν δημιουργία του καί πρίν τήν πτώση του. Αὐτό παρουσιάζεται στήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Εἰρηναίου, Ἐπισκόπου Λουγδούνου. Γράφει ὅτι ὁ ἄνθρωπος μετά τήν δημιουργία του ἦταν νήπιος καί ἔπρεπε νά ὁλοκληρωθῆ πνευματικά καί νά φτάση στήν θέωση. Ὁ ἄνθρωπος μέ τήν πτώση του ἀπέτυχε νά ὁλοκληρωθῆ καί αὐτό ἔγινε μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ. Ὁπότε ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ φαίνεται στον ζωντανό ἄνθρωπο καί ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ.

Τό δεύτερο ἄκρο τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας ἀναφέρεται στό ποιά θά εἶναι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ὁ Θεός πού εἶναι ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, θά φανῆ σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ὅμως οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων ἤ θά εἶναι φιλόθεες, ὅπως τό κερί πού λιώνει, ἤ θά εἶναι φιλόϋλες, ὅπως ὁ πηλός πού σκληραίνεται ἀπό τόν ἥλιο. Ἔτσι  ἐξηγεῖται ὁ Παράδεισος καί ἡ Κόλαση ἐξ ἐπόψεως τοῦ ἀνθρώπου.

Αὐτά εἶναι τά σταθερά θεμέλια τῶν δύο ἄκρων τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας. Στό μέσο αὐτῶν τῶν δύο ἄκρων, τῆς πρό τῆς πτώσεως κατάστασης καί τῆς μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἀσκεῖται τό ἔργο καί ἡ ποιμαντική της Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν μυστηριακή, ἀσκητική ζωή της καί τήν ποιμαντική ἀποστολή της ἀποβλέπει νά ἐπανέλθη  ὁ ἄνθρωπος στήν φυσική κατάστασή του καί ἐν Χριστῷ νά δέχεται φωτιστικά καί θεοπτικά τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί αὐτό νά γίνη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, Παράδεισος.

Μιά θεολογία πού δέν ἀναφέρεται σέ αὐτά τά δύο ἄκρα τῆς θεολογίας δέν εἶναι ὀρθόδοξη.

*

Κατά τόν χρόνο τῆς παραμονῆς του στήν Ἔδεσσα –τόπο πρώτων ἱεραποστολικῶν δραστηριοτήτων του καί εἰσαγωγῆς του στόν Κλῆρο– ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος δέχθηκε τήν ἀβρααμιαία καί ἀδελφική φιλοξενία τοῦ οἰκείου Ἱεράρχη κ. Ἰωήλ καί τῶν συνεργατῶν του.

*

Μετά τήν Ἱερατική Σύναξη στήν Ἔδεσσα, ὁ Σεβασμιώτατος ταξίδευσε κατευθείαν γιά τήν Ναύπακτο, καί ὅταν ἔφθασε στήν Ναύπακτο, πραγματοποιήσε τήν καθιερωμένη ὁμιλία τῆς Δευτέρας στό Ποίμνιό του. Τό θέμα του ἦταν τά μαρτύρια τῶν πρώτων Χριστιανῶν.

Ἀπό τό Γραφεῖο Τύπου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως